Ygdrasyl is een instelling voor mensen met een verstandelijke beperking en psychiatrische problematiek. Haar ideaal is mensen te ondersteunen hun eigen leven te leiden. Vanuit dit ideaal was het in 2014 vanzelfsprekend met ervarend leren aan de slag te gaan. Het eerste jaar is van alle cliënten in de zes woonteams en in het dagbestedingsteam de handelingsimpuls verwoord. Gezocht werd hoe bij de handelingsimpuls van iedere cliënt kon worden aangesloten. Bij een aantal cliënten met zware gedragsproblematiek lukt het om vanuit een negatieve in een positieve spiraal terecht te komen.
Om het werken met de handelingsimpuls te verankeren wordt het vanaf 2016 standaard in de ondersteuningsplannen opgenomen met een positief een voorbeeld. In dit voorbeeld is uitgewerkt hoe door de begeleiders constructief bij de handelingsimpuls van de cliënt wordt aangesloten.
In 2019 wordt er organisatie breed een volgende kwaliteitsslag gemaakt door het aansluiten met de handelingsimpuls te verbinden met het werken met de doelen. Doelen blijken opeens, dichtbij, concreet en leuk te zijn om mee te werken.
Er zijn mensen die niet kunnen meekomen in een beroepsopleiding. De bijbehorende systemen en de indeling in bepaalde groepen frustreert hen; ze lopen vast. Hoe kun je deze mensen opleiden voor de uitoefening van hun beroep? Zij hebben immers hun mogelijkheden en onmogelijkheden. Hun onmogelijkheden maken dat ze in een aparte groep worden ingedeeld en buitengesloten.
In december 2017 is er een project gestart door drie zorgboerderijen (Oostenrijk, Duitsland, Nederland) in het kader van Erasmus+ van de EU. Daarin wordt dit vraagstuk een stap verder werd gebracht. Wij zoeken naar een antwoord dat mensen die in een opleiding vastlopen inclusief neemt, door van hen uit te gaan. Door de individuele mens als uitgangspunt te nemen en niet de beroepsstandaard ontstaat er een beroepsinvulling die uit hun manier van doen voortkomt. Dan kunnen ze deel nemen aan de maatschappij. Dat vraagt een radicaal omdenken in het opleiden.
Zie de casus De leerbegeleider die ‘aanwijzend bekijken’ voordoet.
Albert de Vries is partner in dit project en samen met Henk Poppenk van Urtica de Vijfsprong verantwoordelijk voor het methodisch didactische aspect in dit project.
Sinds 2014 wordt de driewekelijks plaatsvindende werkplaatsbespreking op De Bakermat begeleid. In deze werkplaats worden situaties concreet beschreven en uitgewerkt, basisvaardigheden, zoals zingen en stemgebruik worden geoefend en het beleid wordt aan de hand van concrete situaties besproken. Casussen worden samen met de pedagogisch medewerkers schriftelijk uitgewerkt. Het blijkt elke keer weer verrassend te zijn wat er echt gedaan wordt in het werken met de kinderen. Het is de kunst dat zo te beschrijven dat het voor anderen na te doen is.
In 2018 is voor De Bakermat en Stichting Istia het verplichte Pedagogisch Beleidsplan nieuw geschreven, mede op basis van de ervaringen die op De Bakermat waren opgedaan tijdens de werkplaatsbesprekingen. Aansluiten bij ontdekkingsvreugde van het kleine kind.
In onze werkwijze wordt er vanuit gegaan dat het beleid er al is. Het moet alleen nog waargenomen en beschreven worden. Vanuit het uitwerken van situaties op basis van de daarin verschijnende concrete handelingen kan beleid bottom-up worden geformuleerd. Iedere medewerker kan zich door het eenmaal op deze wijze gevonden beleid opnieuw laten inspireren. Het gevolg is dat men het voorgenomen beleid meer in de werkelijkheid gaat zien. Een tweede gevolg is dat men dit beleid dagelijks in het handelen weet te concretiseren.
De Noorderkroon i s een vrije basisschool . Vanaf 2013 worden daar de technieken van het ervarend leren teambreed ingezet. Leerkrachten leren zich inleven in de kinderen, leren negatieve ervaringen positief om te vormen en leren hun lessen zelf vorm vormgeven. Het team werkt twee maal per week in de werkplaats. Initiatiefnemerschap van teamleden wordt gestimuleerd. Ze doen praktijkonderzoek en publiceren daarover ook, zoals bijvoorbeeld in het landelijk ouderblad van de vereniging van ouders met een autistisch kind.
De kinderbesprekingen worden regelmatig met ouders gedaan en ook zij werken dan met deze technieken. Hun betrokkenheid en waardering wordt daarmee vergroot. Altijd leidt een bespreking ertoe dat ouders een hernieuwde en positieve kijk op hun kind krijgen.
Op ouderavonden werken de ouders regelmatig met deze technieken, zoals bijvoorbeeld in het omgaan met pestgedrag en hoe dat te voorkomen. Ook de remedial teacher, de intern begeleidster en de directeur werken met de technieken van het ervarend leren.
Eén van de leerkrachten verwoordde het als volgt: ´Ik heb echt naar kinderen leren kijken!´
En de bestuurder: ‘Hier staat een autonoom en vitaal team’.
Hoe kun je als directeuren samen de idealen in de koepelorganisatie voeden. Hoe doe je daar als bestuurder aan mee? Hoe geef je vorm aan wat er in jouw mensen leeft? Hoe blijf je dicht bij de onderwijspraktijk en koers je toch op het ideaal van het geheel en de afzonderlijke deelnemers?
Het project start januari 2018 vanuit de behoefte regelmatig de idealen van het vrijeschoolonderwijs te verzorgen. Alle directeuren en de bestuurder wordt gevraagd hun werk te beschrijven in een mogelijke toekomst, waarin leerkrachten zelf vormgevers en kwaliteitsverzorgers zijn en directeuren faciliteren. In deze oefening wordt het mogelijk, vertrekkend vanuit een te verwachten nieuwe werkelijkheid, je eigen functioneren als directeur opnieuw te ontdekken en beschrijven. Als vanzelf rollen de essenties van het vrijeschoolonderwijs eruit. Maar ook verrassende nieuwe elementen duiken op.
In de vervolgbijeenkomst wordt het ideaal in het verleden opgespoord: ‘Waar deed ik het ideaal eigenlijk al, op welk moment’. Zulke momenten blijken richtinggevend te kunnen worden. Verder wordt onderzocht waar in de eigen werkpraktijk er al iets van het eigen toekomstideaal wordt gerealiseerd. Dat je een negatief oordeel positief kunt omvormen maakte indruk. Evenals de kracht van intuïtieve handelingen. De eerste onderzoeksvragen van directeuren zijn geformuleerd.
Werkplaats Methodiekontwikkeling van de Nederlandse Vereniging voor Antroposofische Zorgaanbieders.
In deze werkplaats komen orthopedagogen en opleiders uit verschillende instellingen bij elkaar om aan de ontwikkeling van de in de eigen instelling gehanteerde methodieken (o.a. Triple C, Volgen van Golven, Beeldvormende bespreking, Presentie benadering) te werken en de ervaringen met deze methodieken te delen. Tevens vindt er intervisie plaats vanuit de methodiek van het ervarend leren.
De inzet van de voorzitter is om het werkplaats-karakter van deze bijeenkomsten te verzorgen.
Deelnemer: Hier maak ik vrij voor, hier is ruimte voor reflectie op de vraag ‘Waar doe je het voor?’ Door inleving van uit de techniek van het inlevend waarnemen, werd de dynamiek van het ingebrachte opgespoord en ontstond er tegelijkertijd inspiratie voor een volgende presentatie.
Met de docenten Opleiding Maatschappelijk werk (mbo 4) is in een serie van 5 bijeenkomsten gewerkt aan het zich eigen maken van de didactiek van het ervarend leren.