Publicaties

Ervaringsleren en coachen bij ervarend leren staan in de huidige turbulente tijd, waar het aan komt op initiatiefkracht, sterk in de belangstelling. Nog niet eerder werd er zo consequent uitgegaan van en methodisch voortgeborduurd op stilzwijgende kennis, de wijsheid die in het handelen zit. Menswaardigheid en duurzaamheid worden met dit ontwikkelingsonderzoek handen en voeten gegeven.

Mensen blijken in verbinding met een concrete omgeving meer te kunnen en te weten dan wanneer er abstract, via bijvoorbeeld een doelstelling, een appèl op ze gedaan wordt. Hoe is het werken met die ervaringskennis te stimuleren? Hoe is leiding te geven wanneer de organisatieprocessen niet langer van bovenaf beheersbaar zouden zijn? Is dat beheersen nodig wanneer gebruik gemaakt wordt van creativiteit en betrokkenheid van mensen? In dit ontwikkelings-onderzoek worden handen en voeten gegeven aan ervarend leren en coachen bij ervarend leren. Nog niet eerder werd er zo consequent uitgegaan van en methodisch voortgeborduurd op stilzwijgende kennis, op de wijsheid die in het handelen zit. Reflecteren komt naar voren als een inleven, meebewegen en meedoen. De praktijktheorie van het ervarend leren en het coachen worden uitgewerkt met behulp van de drie dimensies van professionaliteit: visie, basishouding en techniek. De ontwikkelde technieken worden geïllustreerd met vele praktijkvoorbeelden uit landbouw, zorg, onderwijspraktijk en management.

In het boek verschijnt een originele theorie en praktijk. Het is een voorbeeld van een nieuwe vorm van sociaal wetenschappelijk onderzoek (ontwikkelingsonderzoek) waarin onderzoeken en ontwerpen samen opgaan. Het is een interessant en uitdagend boek voor al die mensen die (leren te) reflecteren en coachen in hun werk: in zorg, onderwijs, management en dienstverlening. Met enerzijds hoofdstukken waarin concrete handvaten voor de praktijk gegeven worden en anderzijds hoofdstukken waarin voor docenten, onderzoekers en mensen die hun eigen weg willen ontwikkelen theoretische kaders en visies worden aangereikt.

Er zijn samenvattingen in het

• Nederlands (samenvatting Ervaringsleren cultiveren)
• Deutsch (Zusammenfassung Erfahrungslernen kultivieren)
• English (summary Cultivating experiential learning)

Wat zou er gebeuren als je even stilstaat bij wat je in storend gedrag tegenkomt? Wat, als je die situatie niet als storend, maar als onbegrepen opvat? Je kunt je niet voorstellen wat de ander met zijn handelen hoopt te bereiken. In welke, onbekende wereld bevindt hij zich? Als je er zo tegenaan kijkt, zie je de kloof tussen de ander en jezelf onder ogen. Dit roept de vraag op hoe je die kloof kunt overbruggen. Er zijn momenten waarop je je in een onbegrepen situatie niet laat tegenhouden door irritatie, angst of twijfel, maar ‘out of the box’ handelt. Dan blijk je te kunnen aansluiten bij de ander met een spontane, intuïtieve handeling, die we ook wel een ‘gelukte onverwachte handeling’ (goh) noemen.

In concrete praktijksituaties, die verschenen tijdens het coachen van begeleiders van mensen met autisme, hebben we onderzocht welke succesfactoren bij die gelukte onverwachte handelingen een rol spelen. Via inlevend waarnemen, ontwerpend verkennen of reflecterend benoemen kan men zich de bij deze succesfactoren behorende vaardigheden eigen maken. Deze drie technieken hebben we uitgewerkt in werkbladen.

Het bleek van belang dat de begeleider de verworven inzichten ook met zijn collega’s kan delen. We hebben de werkwijze van de teamvergadering aangepast en eveneens in werkbladen uitgewerkt. We laten zien hoe de teambespreking een plek, een werkplaats kan worden om samen op avontuur te gaan rond het onbegrepene. Hiermee creëer je een lerende organisatie.

Op leidinggevend niveau verkennen we hoe ook een directeur of manager zijn verbindende, wekkende en sturende vaardigheden kan vergroten en verdiepen door het onbegrepene op te zoeken.

De in het boek gehanteerde werkbladen zijn te downloaden.

De laatste jaren is er veel aandacht voor het werken aan en ontwikkelen van talenten. In de themareeks Leiderschapsontwikkeling kijken we deze keer naar ‘leiden vanuit talenten’. Welk leiderschap en wat voor leiderschapsontwikkeling is daarvoor nodig?

In alle aandacht die er tegenwoordig is voor ervaringsleren, zelfsturend leren, leren op de werkplek valt op dat het stilzwijgend dikwijls wordt opgevat en benaderd op eenzelfde manier als het schoolse leren. Ervaringsleren is echter een fundamenteel andersoortig proces en leidt tot andere kennis. Ervaringsleren blijkt, wil het vol tot haar recht komen, een verzorging te behoeven, zowel op het niveau van basishouding, techniek als visie, die in overeenstemming is met het karakter, de regels en wetmatigheden van ervaringskennis en –leren, te weten situationeel, intuïtief, vanuit betrokkenheid en beeldend.